Нәҗип Җиһанов. Биобиблиографик белешмәлек

2011 елның 15 гыйнварында татар профессиональ музыка сәнгатенә нигез салучыларның берсе, СССРның халык артисты, Социалистик Хезмәт Герое, күпсанлы орден, медаль иясе, премияләр лауреаты, күренекле композитор, педагог, җәмәгать эшлеклесе Нәҗип Гаяз улы Җиһановның тууына 100 ел тулды.

“Быел без күренекле татар композиторы, музыка һәм җәмәгать эшлеклесе Нәҗип Гаяз улы Җиһановның тууына 100 ел тулуны билгеләп үтәбез.
Ул лаеклы рәвештә халкыбызның бөек уллары исәбенә керә. Аның иҗаты татар милли музыкаль мәдәнияте үсешендә яңа чор башлаган. Әкренләп хәзерге заман татар музыка сәнгатенең нигезен тудырган Нәҗип Җиһанов югары профессиональ мәдәниятне һәм халык иҗаты казанышларын яңа мәгънәви дәрәҗәдә берләштерүгә ирешкән. Нәҗип Җиһановның күпкырлы эшчәнлеге аны Татарстанда гына түгел, Россия күләмендә дә ХХ гасыр музыка мәдәниятенең иң талантлы вәкилләренең берсе дип атарга мөмкинлек бирә”. (Татарстан Республикасы Президенты Р.Н.Миңнехановның композитор Нәҗип Җиһановның тууына 100 ел тулу уңаеннан мөрәҗәгате).

Композитор 8 опера, 3 балет, 17 эре симфоник әсәр, сюиталар, җырлар, күп санлы камера, вокаль һәм инструменталь әсәрләр авторы.
Татарстанда бүген гамәлдә булган музыка сәнгате учреждениеләре һәм оешмаларының барысы да диярлек (Казан дәүләт консерваториясе (академиясе), Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт опера һәм балет академия театры, ТР Дәүләт симфоник оркестры, ТР Композиторлар берлеге, Казан махсус урта музыка мәктәбе (хәзер -консерватория каршындагы лицей) Н.Җиһанов җитәкчелегендә һәм аның турыдан-туры катнашында ачыла.
Әлеге биобиблиографик белешмәлек шушы олуг юбилей уңаеннан төзелде.
Ул 8 бүлектән тора. Биредә композиторның тәрҗемәи хәле, аның тормышын һәм иҗатын яктырткан мәкаләләр, Н. Җиһановка багышланган шигырьләр, сценарийлар, фотоархив белән танышырга була. Күренекле композиторның әсәрләре белешмәлектә аерым урын били. Биредә аларның аудиоязмаларын, ноталарын табарга була. Соңыннан библиография бүлеге урнаштырылды. Әлеге бүлек Н. Җиһанов әсәрләре тупланган җыентыклар, аның турында аерым басмаларда, җыентыкларда, вакытлы матбугат битләрендә дөнья күргән мәкаләләр исемлеген үз эченә ала. Шулай ук Интернетта Н. Җиһановка багышланган сайтларга сылтамалар да китерелде.

Белешмәлек татар, рус, инглиз телләрендә төзелде.

Н. Җиһановның тәрҗемәи хәле

• Җиһанов Нәҗип Гаяз улы
• Композитор Нәҗип Җиһанов
• Нәҗип Җиһанов
• Нәҗип Җиһанов (1911-1988)
• ТАССР төзелүнең йөз еллыгы уңаеннан йөз исем сәхифәсе

Н. Җиһановның тормышы һәм иҗаты турында

• Ак рояль хуҗасы ( Р. Фәйзуллин)
• ХХ гасыр татар мәдәнияте елъязмасы
• Казан консерваториясе тәүге ректорын зурлады: «Нәҗип Җиһанов турында романнар язылыр». Салих Сәйдәшев исемендәге Зур концертлар залында Нәҗип Җиһановның 110 еллыгына багышланган кичә узды
• Милли холыклы классика. Совнарком һәм олы мәдәният. Беренче татар опералары кайда туган
• Музыка министры. Нәҗип Җиһанов
• Нәҗип Җиһанов − татар классик музыкасы тарихын үзгәрткән шәхес
• Нәҗип Җиһанов - татар музыкасында беренче номерлы шәхес (Ф. Мансуров)
• СССРның халык артисты Нәҗиб Җиһанов: «Хәзер тынычлап үләргә дә мөмкин»
• «Түләк» операсы янәдән сәхнәгә кайтты (ФОТОрепортаж)
• Цензурага бирешмәгән Җиһанов (Л. Агеева)
• Шәрекънең бөек композиторы (М. Хәсәнов)

Фотоархив

• «1 день – 1 экспонат»: хоккеист Назиба Жиганова
• Музей-квартира Жиганова в Казани: 20 необычных экспонатов, у которых стоит задержаться
• «Приношение Назибу Жиганову » : к 105-летию со дня рождения: 1911-2016
• «Түләк» операсы янәдән сәхнәгә кайтты (ФОТОрепортаж)
• Фотомарафон «100-летие ТАССР»: Муса Джалиль и Назиб Жиганов в санатории «Васильевский», 1940 год

Н. Җиһанов әсәрләре

• Ноталы әсәрләр
• Аудиофайллар
  • https://lightaudio.ru/mp3/нәҗип%20җиһано
  • https://hotplayer.ru/?s=нәҗип%20җиһанов
• Видеоязмалар
  • Нәҗип Җиһанов «Вальс»
• Мәкаләләр
  • Хәзерге чорда татар совет музыкасы

Н. Җиһановка багышланган шигырьләр

Н. Җиһановка багышланган сценарийлар, презентацияләр, методик материаллар

• Җыр өйрәтте аны... (дәрес үрнәге)
• Нәҗип Җиһанов – татар халкының бөек композиторы: презентация
• Нәҗип Җиһанов иҗаты:10 нчы сыйныфта татар әдәбиятыннан Нәҗип Җиһанов иҗатын өйрәнүгә дәрес эшкәртмәсе
• Симфониядә җыр һәм бию жанрларының очрашуы. Нәҗип Җиһановның «Сабантуй» симфониясенең кисәге (дәрес үрнәге)

Н. Җиһанов турында замандашлары (рус телендә)

Видеоматериаллар

Библиография

• Н. Җиһанов әсәрләре
• Н. Җиһановның тормышы һәм иҗаты турында
• Н. Җиһановка багышланган Интернеттагы сайтларга сылтамалар (рус телендә)