Татарстанда декоратив сәнгать
ТАССР төзелүнең 100 еллыгы уңаеннан Татарстан Республикасы Милли китапханәсенең сәнгать бүлеге Татарстан сәнгатенә багышланган виртуаль күргәзмәләр циклын ача. «Гасырларны бәйләүче җеп» - бу циклдан беренче күргәзмә. Биредә борынгы заманнардан алып бүгенге көнгә кадәр Татарстанның декоратив сәнгать тарихы сәхифәләре ачыла: декоратив-гамәли һәм монументаль-декоратив сәнгать төрләрен, халыкчан һәм һөнәри иҗатны үз эченә алган тарихи-сәнгать концепциясе карала.
Идел буе Болгарстаны, Алтын Урда һәм Казан ханлыгы сәнгате нигезендә үсеп, Татарстан сәнгате үзенең чәчәк атуына ирешә. Төрки, фин-угор һәм Болгар мәдәни бәйләнешләре, шулай ук ислам дине сәнгатьнең уникальлеген һәм үзенчәлеген билгели.
Декоратив-гамәли сәнгать Идел болгарлары заманында барлыкка килә. Безнең көннәргә болгар осталарының искиткеч хезмәтләре - бизәнү әйберләре, бронза, көмеш һәм алтын эшләнмәләре килеп җиткән. Алтын Урда чорында татар халкы зәркән осталыгын, агач һәм таш кисү, туку, чигү, каллиграфия сәнгатен үзләштерә. Атларны сугышка әзерләү һәм сугышчыларга экипировкалар булдыру, төрки күчмә тормышка яраклы корал һәм башка әйберләр, сәнгать эшләнмәләре җитештерү аеруча зур әһәмияткә ия була.
Казан ханлыгы сәнгатендә ташны уеп бизәк ясау сәнгать дәрәҗәсенә күтәрелгән, иң таралган һөнәр булган. Кабер ташларын сәнгатьчә эшләү, Азиядә киң таралган көнчыгыш барокко стиле чалымнары булган металл һәм бизәнү әйберләре барлыкка килгән.
19 гасырга декоратив сәнгатьнең чәчәк атуы чоры башлана. Нәкъ менә шул вакытта классик зәркән бизәнү әйберләре, хатын - кызлар өчен баш киемнәре-калфаклар, нәфис бизәкле декоратив сөлгеләр булдырыла. Күн мозаикасында, чигү, зәркән сәнгатендә, керамика, таш һәм агач эшләнмәләрдә орнамент бөтен төрлелеге һәм гүзәллеге белән чагылыш таба. Бу чорда классик татар костюмы барлыкка килә, торак экстерьерында һәм интерьерында, йола һәм көнкүреш әйберләрендә бердәм милли стиль формалаша.
Бүгенге көндә Татарстанда халык сәнгать кәсепләренең традицияләре яңарыш чоры кичерә. Халык осталары электән килгән формаларны һәм милли орнамент, традицион алымнарны кулланып хәзерге көнкүреш һәм сәнгать зәвыкларына туры килгән сәнгать әсәрләре тудыралар. Экспедицияләр оештырыла, фәнни-тикшеренү эшләре алып барыла, шуның нәтиҗәсендә Казан музейлары мәдәни һәм тарихи кыйммәткә ия булган әйберләр һәм экспонатлар белән тулыландырыла.