Габдулла Кариев - татар театрының атасы

Татар театр сәнгате - ХХ гасыр дөнья мәдәниятенең тирән игътибарга лаеклы аерым өлеше. 22 декабрь татар театрының туган көне. Аңа 105 яшь тула. Төрки телле халыклар сәнгатендә беренчеләрдән барлыкка килгән бу театрның бүген инде бай тарихы, зур казанышлары, дөньякүләм танылу алган олуг шәхесләре бар. Бу уңышларда, һичшиксез, татар театрының атасы, режиссер һәм актер Габдулла Каривның да роле гаять зур.
2011 елның 8 маенда беренче татар профессиональ театр труппасына нигез салучыларның берсе Габдулла Кариевның (Миңлебай Хәйрулла улы Хәйруллин) тууына 125 ел тулды.
Г. Кариев тормышын тулысы белән татар халкының мәдәниятен, сәнгатен үстерүгә багышлый һәм милли театрның нигез ташын салучыларның берсе булып таныла. Ул үзенең актерлык мәктәбен тудыра. Бу мәктәпне Касыйм Шамил, Гөлсем Болгарская, Зәйни Солтанов, Фатыйма Ильская, Шакир Шамильский, Хәлил Әбҗәлилов һәм башка күренекле татар актерлары үтте. Кариев мәктәбе хәзерге чорда иҗат итүче талантлы татар яшьләренең сәнгатендә дә яши.
Әлеге биобиблиографик белешмәлек шушы ике истәлекле датаны күздә тотып төзелде. Белешмәлектә материаллар 8 бүлеккә туплап бирелде. Биредә олуг сәнгатькәрнең тәрҗемәи хәле, тормышы һәм эшчәнлегенә караган мәкаләләр, аның турында истәлекләр, театрга һәм мәшһүр артистка багышланган шигырьләр, сценарийлар, тупланды. Биредә татар театрының тарихы һәм бүгенгесе турындагы мәкаләгә дә урын бирелде. Фотоархив бүлегендә атаклы “Сәйяр” труппасының җитәкчесе Г. Кариевның, иҗатташларының тормыш һәм иҗат юлын чагылдырган фотосурәтләр урнаштырылды. Электрон белешмәлекнең ахырында “Библиография” бүлеге урын алды. Биредә Г. Кариевның әсәрләре исемлеге, шулай ук аның хакында аерым басмалар, җыентыкларда, вакытлы матбугат битләрендә (1996-2011 елларда дөнья күргән) басылып чыккан мәкаләләр исемлеге бирелде. Бу бүлек азагында Интернетта Г. Кариевка багышланган сайтларга сылтамалар да китерелде.
Белешмәлек татар, рус, инглиз телләрендә төзелде.

Г. Кариевның тәрҗемәи хәле

• Артист Габдулла Кариев
• Габдулла Кариев
• Габдулла Кариев (1886-1920)
• Г. Кариев биографиясенә штрихлар (Һ. Мәхмүтов)

Г. Кариевның тормышы һәм иҗаты турында

• Артист Габдулла Кариев бенефисында Казан яшьләре исеменнән бирелгән адрес
• Г. Камал әсәрләре буенча Г. Кариев тудырган образлар (Х. Гобәйдуллин)
• Г. Кариевның татар мәдәнияте тарихында тоткан урыны (К.Тинчурин)
• Кариев - режисссер (Ш. Сарымсаков)
• “Сәйяр”ның мәгънәви әткәсе (Ф. Бурнаш)
• Сәхнә остасы (И. Кули)
• Татар театрының атасы (Х. Кумысников)
• Татар театрының атасы. Габдулла Кариев (1886-1920) (М. Арсланов)
• Татарча театр (Г. Тукай)

Г. Кариев турында истәлекләр

• Бөек артист (З. Солтанов)
• Габдулла Кариев турында истәлекләр
• Иптәш Габдулла Кариевны озату
• Кариев мәктәбе (Ф. Ильская)
• Күңел түрендәге абыйлар (Ә. Камал)
• Остазыбыз (Г. Болгарская)
• “Сәйяр” труппасы составында (Ф. Бәкер)
• Сөекле укытучыбыз (З. Тинчурина)

Татар театры гасырлар чатында

• Татар театры гасырлар чатында (Л. Шакирҗанова)

Фотоархив

Г. Кариевка һәм театрга багышланган шигырьләр

• Бүген (Әбү Сәгыйд)
• Грим тартмасы (Л. Шакирҗан)
• Ике кояш (Г .Тукай)
• Кари каберенә (Ф. Бурнаш)
• Кариев йөзеге (А. Юнысова)
• Кариевка (К. Әмири)
• Карт артист (Һ. Такташ)
• Театр (Г. Тукай)

Г. Кариевка һәм театрга багышланган сценарийлар

• Казан театрлары (Р. Чанышова)
• Театр яктылыкка - нурга илтә (Ф. Гарифуллина)
• Театр яктылыкка - нурга илтә (Г. Рәфыйкова)
• Хикмәтле дә, серле дә театр (Г. Усманова)

Библиография

• Г. Кариев әсәрләре
• Г. Кариевның тормышы һәм иҗаты турында
• Г. Кариевка багышланган Интернеттагы сайтларга сылтамалар (рус телендә)